Tiêu chuẩn ATEX và IECEx là gì? Dây cáp điện và phụ kiện cho khu vực nguy hiểm

Mối nguy cháy nổ là vấn đề lớn trong nhiều môi trường công nghiệp, đòi hỏi một cách tiếp cận quản lý rủi ro toàn diện. Một yếu tố quan trọng của cách tiếp cận này là việc áp dụng hệ thống phân loại khu vực nguy hiểm. Việc phân loại này rất cần thiết để thiết lập quy trình an toàn nghiêm ngặt và tuân thủ các tiêu chuẩn liên quan, qua đó bảo vệ nhân sự và thiết bị trước các rủi ro từ khí, hơi dễ cháy, bụi dễ cháy nổ và xơ sợi dễ bắt lửa.

Hai khung tiêu chuẩn chính hướng dẫn việc phân loại này là National Electrical Code (NEC) của Hoa Kỳ và tiêu chuẩn IEC (International Electrotechnical Commission) được công nhận rộng rãi tại Anh, EU và nhiều khu vực khác. Tại Mỹ, những môi trường này thường được gọi là Hazardous Locations (HAZLOC), trong khi ở Anh, EU và các nước khác, thuật ngữ phổ biến hơn là Hazardous Areas (khu vực nguy hiểm).

>>Tìm hiểu thêm: Dây cáp điện dùng trong môi trường hoạt động khắc nghiệt ngành khai khoáng

1.1 Phân loại khu vực nguy hiểm theo NEC

Bộ Quy tắc Điện Quốc gia (NEC), do Hiệp hội Phòng cháy Quốc gia Hoa Kỳ (NFPA) ban hành, là tài liệu nền tảng quy định chi tiết các hướng dẫn lắp đặt hệ thống điện tại Hoa Kỳ. NEC phân loại khu vực nguy hiểm một cách chặt chẽ theo hệ thống Class–Division–Group. Hệ thống chia theo 3 Class (I – khí/hơi, II – bụi, III – xơ sợi) và 2 Division (1: nguy cơ cao, 2: nguy cơ thấp).

Bên cạnh đó, NEC còn chia các chất nguy hiểm thành các nhóm A đến G dựa trên nhiệt độ đánh lửa, mức năng lượng đánh lửa tối thiểu (MIE) và đặc tính lan truyền ngọn lửa, giúp lựa chọn thiết bị với mức bảo vệ phù hợp:

• Nhóm A: Axetylen – nhiệt độ và năng lượng đánh lửa cực thấp
• Nhóm B: Hydro – nhiệt độ và năng lượng đánh lửa rất thấp
• Nhóm C: Etylen – nhiệt độ và năng lượng đánh lửa thấp
• Nhóm D: Metan, Propan – nhiệt độ và năng lượng đánh lửa tương đối thấp
• Nhóm E: Bụi kim loại – nhiệt độ đánh lửa thay đổi, MIE đa dạng
• Nhóm F: Bụi than – nhiệt độ đánh lửa cao nhưng MIE thấp
• Nhóm G: Sợi và mảnh vụn – tính chất bắt lửa thay đổi

Khi vận hành trong những ngành công nghiệp nguy hiểm, việc hiểu rõ hệ thống tiêu chuẩn và chứng nhận là điều tối quan trọng. Trong đó, ATEX và IECEx là hai khung tiêu chuẩn hàng đầu cho môi trường dễ cháy nổ, đóng vai trò nền tảng đảm bảo an toàn và tuân thủ quy định.

Việc tuân thủ ATEX hoặc IECEx thể hiện cam kết mạnh mẽ của doanh nghiệp trong việc sử dụng thiết bị bảo vệ cả người lao động lẫn hệ thống sản xuất. Hai tiêu chuẩn này được công nhận trên toàn cầu, không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là minh chứng cho sự xuất sắc trong an toàn.

2.1 Tiêu chuẩn ATEX

ATEX (viết tắt từ ATmosphères EXplosibles) là chỉ thị của châu Âu quy định các yêu cầu mà thiết bị phải đáp ứng để được coi là an toàn khi sử dụng trong môi trường có nguy cơ cháy nổ. Tiêu chuẩn này áp dụng cho cả thiết bị điện lẫn thiết bị không điện có khả năng tạo nguồn đánh lửa. Chứng nhận ATEX giúp khẳng định sản phẩm được thiết kế và sản xuất với mức độ an toàn phòng nổ cao nhất.

2.2 Tiêu chuẩn IECEx

Trong khi đó, IECEx (International Electrotechnical Commission for Explosive Atmospheres) là hệ thống chứng nhận quốc tế, thúc đẩy sự hài hòa toàn cầu trong việc đánh giá và quản lý thiết bị dùng cho môi trường dễ cháy nổ. IECEx giúp giảm rào cản thương mại và cung cấp quy trình chứng nhận thống nhất, đảm bảo thiết bị đáp ứng tiêu chuẩn an toàn quốc tế.

Sản phẩm cáp điện và phụ kiện cáp có chứng nhận IECEx có thể được lưu thông giữa các quốc gia mà không cần kiểm định và chứng nhận lại cho từng nước riêng lẻ. Do mỗi quốc gia thường áp dụng tiêu chuẩn an toàn khác nhau, thiết bị từ một nước khi xuất sang nước khác thường phải kiểm tra và chứng nhận lại để đáp ứng yêu cầu sử dụng trong khu vực nguy hiểm.

Nhờ có IECEx, các quốc gia tham gia thống nhất một bộ tiêu chuẩn an toàn chung, giúp giảm chi phí kiểm định và chứng nhận cho nhà sản xuất. Các quốc gia tham gia Hệ thống IECEx bao gồm phần lớn các nước châu Âu, cùng với Canada, Úc, Nga, Trung Quốc, Hoa Kỳ và Nam Phi.

5.2 Một số sản phẩm cáp bus khác và cáp instrument dùng cho khu vực nguy hiểm

Một số sản phẩm cáp điện cụ thể khác của HELUKABEL cũng được sử dụng cho khu vực nguy hiểm như:

• Cáp instrument: Lắp đặt trong khu vực nguy hiểm theo IEC 60079-14 Phụ lục E, nhưng chỉ khi sử dụng phụ kiện ATEX phù hợp.

• HELUDATA® PLTC UL13 PVC/PVC OS 300
• HELUDATA® PLTC UL13 PVC/PVC IOS 300
• HELUDATA® PLTC UL13 XLPE/LS0H OSA 300

• Cáp bus: Loại cáp này có khả năng chống cháy lan và được thiết kế để sử dụng và lắp đặt trong máng cáp, ống dẫn hoặc ống bọc giáp (ống gia cường) cho các khu vực Zone 1 & Zone 2 theo IEC 60079-14 Phụ lục E, nhưng chỉ khi dùng phụ kiện ATEX đúng chuẩn.

• HELUKAT® O&G Cat.6A F/FTP 4x2xAWG23/1 FRNC/FRNC
• HELUKAT® O&G Cat.7e S/FTP 4x2xAWG23/1 FRNC/FRNC
• HELUKABEL® BUS Cables FOUNDATION™ Fieldbus armoured

>>Xem thêm: Danh mục cáp instrument EN 50288-7 của HELUKABEL cho lĩnh vực dầu khí

5.3 Cáp an toàn nội tại (cáp intrinsically safe) cho khu vực nguy hiểm

Bên cạnh các dòng cáp đạt tiêu chuẩn ATEX và IECEx kể trên, HELUKABEL còn cung cấp các dòng cáp chuyên dụng cho hệ thống an toàn nội tại. Mặc dù không phải sản phẩm cáp đạt chuẩn ATEX/IECEx, nhưng các sản phẩm cáp này cũng được dùng cho hệ thống an toàn nội tại trong công nghệ đo lường và điều khiển.

3 phiên bản của dòng cáp này bao gồm:

• Cáp OZ-BL : Phiên bản tiêu chuẩn | Part no. 14001
• Cáp OZ-BL-CY : Phiên bản có lớp chống nhiễu | Part no. 14028
• Cáp OB-BL-PAAR-CY : Phiên bản có chống nhiễu, xoắn đôi | Part no. 14077